مجموعه ي گفتار ما در اين كتاب به اين نتيجه مي رسد كه «كربلا مكتب حسيني است». و در اين مكتب، درس فضيلت و اخلاق و عبادت و اطاعت دين و پيروي از


احكام اسلام و احترام به شعائر مذهبي و سيادت و روحانيت اهل بيت داده مي شود.

مكتب حسيني، مركز علماء اعلام و حجج اسلام و مراجع بزرگ فرقه ي شيعه ي اماميه ي اثني عشريه مي باشد، و از قرن چهارم به بعد، كربلا دارالعلم و دانشگاه چهارم اسلام شد، ولي در اهميت و عظمت از مكه و مدينه و نجف پيشي گرفت، به طوري كه مشاهده مي كنيم و افكار عمومي نشان مي دهد اگر اين همه فضايل زيارت حسين «عليه السلام» و آثار مترتب بر آن نمي بود شايد اين اندازه مردم به نجف اشرف هم براي زيارت نمي رفتند، زيرا عنوان و هدف و علاقه كربلا است و زيارت حسين «عليه السلام». كربلا هميشه دارالعلم بوده، و مفتيان و علماي بزرگي از آنجا بيرون آمده اند. در اين مكتب حسيني روش پرورش افكار در درجه ي اول روي تهذيب نفوس و احتراز از ظلم و تعدي و رعايت عدالت اجتماعي و فضيلت اخلاقي است، پس از آن نشر علوم اسلامي، زيرا خود وضع شهر و مردم و زائرين و اوضاع و احوال عمومي آنجا مربي نفوس است، قهرا و اجبارا نفوس زكيه را متوجه حوادث مؤلمه مي كند و درس فضيلت مي دهد.

مكتب كربلا هزاران مواد تربيتي و عملي در هر قدمش دارد، كه يدرك و لا يوصف است. كسي كه كربلا رفته و با احساسات عميق وضع مردم را با از خود گذشتگي آنها از مال و جان در عاشورا و اربعين ديده، اين حقيقت را اعتراف مي كند كه كربلا مكتب خاص حسيني است كه آزادي و عزت زندگي را براي هر چيز حتي مرگ به ذلت ترجيح مي دهد، و از اين حاير علماي بزرگي برخواسته اند، و كتب نفيسي نوشته اند كه در محل خود ذكر كرده ايم [1] .