ابوعبيده مسعود ثقفي، از سپه سالاران لشكر اسلام بود، و در فتح ايران در جنگ حلوان به اتفاق ابن حارث شيباني بر كشور ايران حمله كرد، و رستم فرخ زاد به امر يزدگرد نوه ي خسرو پرويز پادشاه ايران در عراق عرب با هشتاد هزار نفر سوار با فيلهاي جنگي كوه پيكر پرچم كاوياني را برافراشت و سر راه ابوعبيده را گرفت، در كنار فرات در وادي قيس الناطف تلاقي دو نيرو رخ داد، اول اسبهاي مسلمين از فيل هاي جنگي رم كردند، و لذا مجبور به عقب نشيني شدند و جمعي از مسلمين كشته شدند. دليران قهرمان لشكر اسلام پياده شدند و با نيزه هاي بلند به خرطوم فيلان ضربتهائي زدند. ابوعبيده ي ثقفي با شمشير خرطوم فيل سفيد را قطع كرد، فيل هم بي مهابا خود را به روي ابوعبيده انداخت و در زير دست و پاي خود آن سپه سالار لشكر را كشت. چهار پسر او هم به نام وهب، مالك، زجر، جبير، در اين جنگ كشته شدند، و عرب اين واقعه را وقعة الجسر ناميده. [1] .

مادرش دومه دختر وهب بن عمرو از قبيله ي بني ثقيف بوده كه مي نويسند: موقعي كه به مختار آبستن بود، به او ندائي رسيد: بشارت مي دهم تو را به پسري كه از حيث دل مانند شير است و به دست او كارهاي بزرگي انجام شود.

مختار در سال اول هجرت متولد شد، و در موقع خروج 66 سال داشت، و كنيه اش ابواسحق است.

شخصيت مختار در عرب از جهت دلاوري و شجاعت و خاندان و قبيله و كارداني مشهور است. نوشته اند كه روزي مختار دست اميرالمؤمنين علي «عليه السلام» را


بوسيد و حضرت امير درباره ي او فرمود: پسر من حسين كشته خواهد شد، و جواني از ثقيف 383000 نفر از ظالمين و قتله ي ما را خواهد كشت، و آن جوان مختار پسر ابوعبيده ي ثقفي است.

مختار فرزندي شجاع و قهرمان و رياست طلب بود.

عمر خليفه ي دوم پس از كشته شدن پدرش، در حين انجام وظيفه مختار را فرماندار مدائن نموده كه زير نظر عمويش سعد بن مسعود ثقفي حكمراني كند.

سعد عمويش از طرفداران حضرت مجتبي «عليه السلام» سبط اكبر بود، گويند: مختار براي رياست به مقام و جاه بي ميل نبود كه در زخم خوردن حضرت مجتبي «عليه السلام» او را تسليم معاويه كند، ولي عمويش او را لعنت كرد و سرزنش نمود. از اين جمله مختار منفور شيعيان علي «عليه السلام» شده، و اين سخن بي تأمل بر او بسيار گران آمد، هميشه در مقام بود كه جبران كند با آن كه اين نسبت هم به او تهمتي است و صحتي ندارد.