يثرب از شهرهاي تاريخي حجاز است كه واقعه ي هجرت پيغمبر اسلام اهميت روزافزوني به آن داد، و پس از 17 قرن به نام مدينه ناميده شد.

اين شهر مقدس در فاصله ي 300 ميلي شمال مكه قرار گرفته و ياقوت مي نويسد: قبل از هجرت 29 نام داشته و در تورات هم آن اسامي به چهل رسيده است. مدينه نصف شهر مكه است ولي داراي نخلستانها و آب فراوان است، در حقيقت به منزله ي ييلاق مكه پس از طايف مي توان شمرد. اين شهر آب و هواي مختلفي دارد و قبل از اسلام مالاريائي بود، از قدوم مبارك رسول الله «صلي الله عليه و آله و سلم» قطع گرديد و هواي فرح بخش پيدا كرده. مورخين نوشته اند: و جو المدينة في الجمة اشد من جو المصر صيفا و شتاءا. [1] .

آب مدينه از چشمه ها و چاه است، و بسيار گوارا مي باشد كه از كوههاي احد سرچشمه گرفته و اغلب با لوله به شهر مي آيد. جمعيت مدينه 65 هزار نفر مي شود كه داراي صفات فاضله اي هستند، زيرا آنجا دانشگاه اسلام بود و هنوز خصال نيكو در ميان مردم ديده مي شود كه از نياكان آنها يعني اصحاب رسول خدا «صلي الله عليه و آله و سلم» به وراثت گرفته اند.

مردم مدينه شبانه روزي دو مرتبه غذا مي خورند، صبح و عصر، و بيشتر نماز خود را به جماعت در مسجد پيغمبر «صلي الله عليه و آله و سلم» مي گزارند، و در آنجا هر شب قرائت قرآن باقي و برقرار است.


مدينه حرم پيغمبر «صلي الله عليه و اله و سلم» داراي فضايل بسيار است، آنجا صدقات رسول الله و اميرالمؤمنين و فاطمه ي زهرا و امام حسن و امام حسين «عليهم السلام» بسيار بوده است كه وقف بر مستمندان قريش و آل محمد بود، و هم اكنون به دست سادات حسيني مي باشد.

اهميت شهر مدينه به مسجد پيغمبر «صلي الله عليه و اله و سلم» است كه گذشته از مقام آرامگاه حضرت رسول اكرم «صلي الله عليه و آله و سلم» يكي از مجلل ترين مساجد دنيا به شمار مي رود، و شهر مقدس بلادفاع مدينه به وجود اين مسجد است، كه شرح مفصل آن را در تاريخ جغرافيائي مدينه نوشته ام و بارها چاپ شده. و ديگر بقيع غرقد است كه آرامگاه اصحاب و اولاد و ذراري پيغمبر «صلي الله عليه و اله و سلم» بوده، و قبه و بارگاه حضرت عباس عموي پيغمبر؛ «صلي الله عليه و اله و سلم» و حضرت فاطمه ي زهرا «عليهاالسلام» و حضرت امام حسن مجتبي و امام زين العابدين و امام محمد باقر و امام جعفر صادق «عليهم السلام» داراي مجللترين گنبد و روضه و ضريح و رواق بود، و به دست وهابيها ويران و منهدم شد كه فعلا به صورت يك خرابه ي بسيار رقت انگيز است. و آنجا مطاف مليونها زائر مكه است كه هر سال به زيارت قبر رسول خدا و ائمه ي اطهار و اصحاب كبار مي روند.

اين شهر منبع يك سلسله حوادث تاريخي است كه در كتاب «پيشواي اسلام» قسمتي از آن را شرح داده ايم. روضه و بارگاه مينائي قبه ي رسول خدا بزرگترين خورشيد درخشنده روي زمين و مطاف ميليونها مسلمين جهان است، و لذا هر واقعه رخ داده از اين مسجد يا حوالي آن سرچشمه گرفته است. [2] .

حضرت حسين «عليه السلام» در اين موقع شب، بر كنار مزار جدش رفت و كسب تكليف نمود، و از سرنوشت آينده استعلام كرد. [3] .