بازگشت

حسين و صدقات


«مثل الذين ينفقون أموالهم في سبيل الله كمثل حبة أنبتت سبع سنابل في كل سنبلة مئة حبة والله يضاعف لمن يشاء» (آيه ي 261 سوره ي بقره).

مثل كساني كه اموال خود را در راه خدا انفاق مي كنند مانند دانه اي است كه در زمين مي ريزند سنبله مي كند، و هر شاخه هفت خوشه، و هر خوشه صد دانه گندم مي دهد، و خداوند براي هر كه بخواهد چند برابر مي روياند.

گفته شد كه مسلمين اراضي و صدقات بسيار داشتند و همه را وقف بر فقراي امت كردند، و سهم صدقات پيغمبر و علي «عليه السلام» و فاطمه و حسن به تدريج به حسين رسيد، و همه در دست او بوده كه از اين راه مي توانست اكرام و انعام و جود و بخشش فراوان نمايد.

مسلمين پس از غلبه بر بني النضير، اراضي يهود اطراف مدينه را تصرف كردند، و پيشواي اسلام «صلي الله عليه و آله و سلم» زمينهاي دشمن شكست خورده را كه به فراري رفت بين مسلمين تقسيم كرد، و قسمتي از آن را طبق قوانين موجوده ي قرآن، خودش برداشت كه آنها را صدقات جاريه ي نبوي قرار داد و منافعش به مستمندان رسيد، و در درجه ي اول قريش و بني هاشم و سپس ساير بينوايان بهره مند مي شدند. اين صدقات پس


از پيغمبر «صلي الله عليه و آله و سلم» دست اميرالمؤمنين «عليه السلام» و سپس دست امام حسن و از او به دست حسين رسيد و به مصرف خود مي رساند.

بخاري از صحيح خود نقل مي كند كه: از زمينهاي بني نضير آنچه سهم پيغمبر «صلي الله عليه و آله و سلم» شد همه را صدقه قرار داد و وقف بر فقراء نمود، و تا زنده بود دست خود آن حضرت بود، و پس از خود به دست علي سپرد تا به حسين رسيد، و پس از شهادت حسين به علي بن حسين، و سپس به زيد بن علي، و حسن بن حسن متصدي موقوفات رسول الله «صلي الله عليه و آله و سلم» بوده اند.

در كتاب «الخراج» مي نويسد: پيغمبر زمينهائي در خيبر، فدك، بنونضير داشت كه حبس بر نوائب و مشكلات خود پيغمبر بود، و پس از او اراضي بنونضير دست علي و اولادش بوده، و فدك را گرفتند براي ابناء السبيل اختصاص دادند، و خيبر را بين مسلمين و نفقه ي زنان پيغمبر گذاشتند، و آنچه باقي مانده بود به فقراء مدينه و مهاجرين دادند. [1] .

شايد غصب فدك و ساير صدقات پيغمبر غير از اراضي بني نضير براي همين بوده كه خاندان پيغمبر را دست تنگ نگاه دارند تا مبادا در توطئه ي سقيفه ي بني ساعده شكست بخورند و يا آنها قيام كنند و يا مدعي خلافت شوند. و قدر مسلم اين است كه مقداري از صدقات پيغمبر و املاك شخصي فاطمه كه فدك جزو مسلم آن بوده غصب كردند، ولي اراضي بنونضير با ساير صدقات به حسين رسيد، و او هم به همين ترتيب بين مستحقان تقسيم مي فرمود.

اميرالمؤمنين دو مزرعه ي بزرگ پرحاصل و معروف داشت كه توليت آن به حسين رسيد، اولي عين ابي نيزر و ديگري معروف به بغيبغه بوده و هر دو وقف بر فقراء مدينه


و ابناء السبيل است اين دو مزرعه بسيار آباد و پرارزش بوده.

ابن هشام مي نويسد: عين ابي نيزر مشتري داشت به 20000 دينار كه مي خواست از حسين بخرد ولي او فرمود: اين صدقه ي جاريه ي پدرم است بر فقرا مال فروشي نيست. و شرح خريد ينبوع و حفر عين ابي نيزر و بغيبغه را در كتاب «اميرالمؤمنين» نوشته ايم [2] اين مزارع در توليت حسين «عليه السلام» بوده و از آن جود و بخشش بي پايان مي فرمود.


پاورقي

[1] الحسين ص 110 ج 1؛ درباره‏ي فدک در پيشواي اسلام شرح مفصل از اين زمينها داديم.

[2] الحسين ص 110؛ کامل ابن‏اثير ص 132 ج 2؛ احکام الاوقاف خصاف ص 10.