بازگشت

چرا ابومخنف و محدثين ديگر، خطبه ي حضرت زينب و ... را نقل نكرده اند؟


سيد بن طاووس در كتاب «لهوف» خطبه ها و كلماتي را از حضرت زينب، فاطمه صغرا ام كلثوم دختر علي و امام زين العابدين عليهم السلام كه براي اهل كوفه خوانده اند، نقل نموده است. اگر كسي در عبارات كتاب «لهوف» دقت نمايد متوجه مي شود كه گويا سيد رحمه الله كتابي را در نظر داشته و اصل آن كتاب را به لفظ «قال الراوي» نقل مي نمايد، مگر جايي كه خودش از جاي ديگر نقل نمايد. ولي متأسفانه نه نام راوي را معين فرموده و نه تصريح نموده كه از كدام كتاب نقل مي نمايد، و بسياري از عبارات او همان عبارات ابي مخنف است كه طبري يا ابوالفرج و يا شيخ مفيد و يا طبرسي نقل كرده اند البته اضافاتي نيز دارد كه در آن كتاب ها نيست.

براي من تاكنون مخفي است كه آيا سيد از همان مقتل ابومخنف نقل نموده كه ديگران از آن كم كرده اند، يا او از جاهاي ديگر نقل نموده و به عنوان «قال الراوي» فرموده و به عنوان خبر مرسل در دست ما قرار داده، براي من هنوز فلسفه عمل سيد رحمه الله روشن نگشته است.

به نظر من، اگر سيد نام راوي و كتابي را كه از آن نقل نموده معين مي كرد براي عموم نفع داشت. شايد مدرك روايات در آن عصر براي سيد رحمه الله روشن و در دسترس همه بوده، و از اين جهت خود را محتاج مدرك نمي ديده و به همان ارسال اكتفا مي نمود. جناب سيد حساب اين دوره و زمانها را نكرده بود كه آن كتابها با گذشت ايام، از ميان مي رود.


من احتمال مي دهم عباراتي كه سيد نقل نموده در كتاب مقتل ابي مخنف بوده است ولي طبري و ابوالفرج عمدا نقل نكرده اند، به جهت اين كه ابوالفرج به خطبه امام عليه السلام در شام كه به امر يزيد بود اشاره نموده و كلمات چندي نقل مي نمايد، آنگاه مي گويد:

«و هي خطبة طويله كرهت الاكثار بذكرها و ذكر نظائرها»!! [1] .

نظاير اين خطبه، همان خطبه ي امام عليه السلام در كوفه و يا خطبه عمه آن حضرت و خواهر او است، ابوالفرج بدش مي آمده كه اين خطبه ها را ذكر كند، شايد براي آن است كه به ضرر بني اميه تمام مي شده، و اين اموي نمي خواسته چنين خطبه هايي را نقل كند.

من يقين دارم كه محدثين در عصر بني اميه و هواخواهان آنان، تا مي توانستند در مخفي كردن مناقب اهل بيت و مطاعن آل بني اميه تلاش مي نمودند، وگرنه چرا ابوالفرج مي گويد: دوست ندارم آن خطبه ي طولاني و نظاير آن را نقل نمايم. ولي در همان كتاب مقاتل، مطالب بي فايده و يا قصيده ي مفصل علي بن عباس رومي، شاعر معروف را كه در مذمت آل عباس است به طور مفصل نقل مي كند. [2] .



پاورقي

[1] مقاتل الطالبيين، ص 81. (و اين خطبه‏اي است طولاني که دوست ندارم آن و نظاير آن را به تفصيل نقل نمايم).

[2] همان، ص 424-429.