اگر كسي در اين تاريخ مسموم و آلوده، به احاديث مجعول و باطلي كه در اثر سلطنت منافقين پديد آمده نگاه كند و اهل تحقيق نباشد، چه بسا به آن نحو كه شايسته است موقعيت اشخاص را درك نكند، و عاقلي را سفيه و سفيهي را عاقل، جاهلي را عالم و عالمي را جاهل، و كاملي را ناقص و ناقصي را كامل بپندارد.

اكنون كه به وقايع جناب مسلم در كوفه اشاره نموده ام، مناسب مي بينم كه به قسمتي از زندگي ابن زياد به طور مختصر اشاره نمايم كه شباهتي به قضيه ي جناب ابن عقيل دارد، تا كساني گمان نكند كه ابن زياد مرد باهوش و ذكاوت، يا با سياست و شجاعي بوده، يا در اين جهات بر مسلم بن عقيل برتري و مزيت داشته است؛ هر چند خود او پس از فرار مردم از اطراف مسلم، همان شب در بالاي منبر گفت:

«فان ابن عقيل السفيه الجاهل قد أتي ما رايتم من الخلاف و الشقاق». [1] .