امام سجاد با مكحول، صحابي رسول خدا
طبرسي - پس از نقل خطبه ي امام زين العابدين (ع) - مي نويسد: «پس - علي بن الحسين (ع) - از منبر فرود آمد و به سوي درب مسجد رفت. در آنجا مكحول [1] - صحابي رسول خدا (ص) -
ايشان را ديد و گفت: اي فرزند رسول خدا (ص)، روز را چگونه به شب بردي؟ فرمود: در ميان شما همانند قوم بني اسرائيل در ميان خاندان فرعون روز را به شب مي بريم؛ كه «پسرانشان را سر مي برند. و زنانشان را زنده مي دارند و در اين كار آزموني بزرگ از سوي پروردگارتان است» [2] .
پاورقي
[1] او - به نوشتهي مزي - ابو عبدالله، مکحول شامي است. از وي با کنيهي ابوايوب و ابومسلم نيز ياد شده است. ولي در حافظهها ابو عبدالله دمشقي فقيه مانده است. خانهاش در دمشق نزديک سوق الأحد بود... محمد بن منذر هرمي گفته است که اصل او از هرات است... و محمد بن سعد، وي را در طبقهي سوم از تابعان شام ذکر کرده است... محمد بن عبدالله بن عمار موصلي گويد: مکحول امام اهل شام است... از زهري نقل است: عالمان چهار تن هستند: سعيد بن ميب در مدينه، عامر شعبي در کوفه، حسن بن ابي الحسن در بصره و مکحول در شام (تهذيب الکمال، ج 28، ص 464).
مامقاني گويد: مکحول در کتابهاي رجال ما ذکر نشده است. ابوموسي او را از صحابه شمرده و او را با عنوان غلام رسول خدا (ص) توصيف کرده است. ابن ابي الحديد در شرح نهجالبلاغه نوشته است: که او از دشمنان اميرالمؤمنين (ع) بود (تنقيح المقال، ج 3، ص 246، شمارهي 12108).
محدث قمي گويد: مکحول عالم و تابعي اهل شام است... و ابن ابي الحديد او را در شمار دشمنان علي (ع) برشمرده است... در کتاب الاختصاص از سعيد بن عبدالعزيز نقل است که گفت: مکحول بيشتر به دشمني با علي بن ابيطالب (ع) گرايش داشت و هرگاه از علي ياد ميکرد، از ايشان نام نميبرد، و ميگفت: ابوزينب (مستدرک سفينة البحار، ج 9، ص 72).
[2] الاحتجاج، ج 2، ص 134؛ بحارالانوار، ج 45، ص 162.