درباره ي زمان رسيدن سر مبارك، چندين احتمال وجود دارد:

يكم: سر مبارك همزمان با حركت اهل بيت (ع) به شام رسيد. مؤيد اين مطلب، چند شاهد تاريخي است:

ابن حبان گويد: سپس عبيدالله بن زياد سر حسين بن علي (ع) را همراه اسيران زن و كودك از اهل بيت رسول خدا (ص) به شام فرستاد. [1] .

سيد بن طاووس از امام زين العابدين (ع) نقل مي كند كه فرمود: مرا بر شتري بي جهاز سوار كرد و سر حسين (ع) بر نيزه بود. زنان پشت سر من بر استر سوار بودند. سواره ها پشت سر و نيزه داران در اطراف ما حركت مي كردند. [2] .

ابن اثير نقل كرده است: سپس ابن زياد سر حسين (ع) و سرهاي يارانش را به وسيله ي زحر بن قيس و جماعت همراهش و به قولي با شمر و جماعت همراهش به شام نزد يزيد فرستاد. زنان و كودكان را نيز با او فرستاد و علي بن الحسين (ع) هم در ميان آنها بود. [3] .

نيز سيد بن طاووس نقل كرده است: اما يزيد بن معاويه، پس از دريافت نامه ي ابن زياد و آگاهي از مفادش، در پاسخ او فرمان داد كه سر حسين (ع) و سرهاي كساني را كه با او كشته شده بودند، به همراه بار و بنه و زنان و فرزندانش گسيل دارد. [4] .


دوم: سر مبارك امام (ع) پيش از رسيدن اهل بيت (ع) به دمشق، به آن شهر رسيد. شواهد چندي نيز در تأييد اين احتمال وجود دارد:

تصريح ابن اعثم و خوارزمي بر اين مطلب است، سپس ابن زياد زحر بن قيس جعفي را فراخواند و سر حسين بن علي و سرهاي برادرانش را... و سرهاي اهل بيت و شيعيانش را به او سپرد. آنگاه علي بن الحسين (ع) را فراخواند و او را همراه خواهران و عمه هايش و ديگر زنان، نزد يزيد بن معاويه فرستاد. زحر بن قيس پيش تر سر حسين بن علي (ع) را به دمشق برد. چون بر يزيد وارد شد، سلام كرد و نامه ي عبيدالله زياد را به او داد. يزيد نامه را گرفت و در پيش رويش گذاشت و سپس گفت: اي زحر! اخباري را كه نزد خويش داري بازگو. گفت: اميرمؤمنان را مژده باد.... [5] .

مقتضاي اين سخن اين است كه سر شريف را پس از آن به بيرون دمشق بازگردانده و دگر بار، با اسيران شام همراه كرده باشند.

سوم: اهل بيت امام حسين (ع) پس از فرستادن سر، به دمشق اعزام شدند، ولي آنان به كساني كه سر را همراه داشتند پيوستند و با سر مبارك امام حسين (ع) وارد شام شدند.

شيخ مفيد و طبرسي روايتي دارند كه مؤيد اين موضوع است. آنان مي نويسند: «سپس عبيدالله بن زياد بعد از فرستادن سر حسين، فرمان داد تا زن و فرزندش را آماده كردند و علي بن الحسين (ع) را غل و زنجير بر گردن نهادند. آن گاه آنان را همراه محفز بن ثعلبه عائذي و شمر بن ذي الجوشن گسيل داشت و آنان رفتند تا به كساني كه سر را با خود داشتند رسيدند...» [6] .

اين را هم مي توان گفت كه سر شريف را همراه اهل بيت (ع) به شام فرستادند و به دمشق وارد كردند، ولي در مجلس يزيد پيش از اهل بيت (ع) بردند. اين احتمال با احتمال نخست كه عموميت دارد سازگارتر است و احتمال دوم را نيز مي توان بر آن حمل كرد.

اما درباره ي تعيين زمان ورود سر شريف به شام؛ برخي از علما آن را به طور مشخص روز اول ماه صفر دانسته اند. ابوريحان بيروني گويد: در روز اول ماه صفر، سر حسين (ع)


را به شهر دمشق وارد كردند يزيد با چوبدستي بر لب و دندانش مي زد و مي گفت: من از خندف نيستم اگر انتقام نگيرم.... [7] .

كفعمي گويد: سر حسين (ع) را در اول ماه صفر وارد دمشق كردند و بني اميه آن روز را عيد مي دانند. [8] .

اين گفته ي شيخ بهايي را نيز بر همين مطلب مي توان حمل كرد: در روز اول ماه صفر سر ابا عبدالله الحسين (ع) را وارد دمشق كردند و بني اميه آن روز را عيد قرار دادند. [9] .