بازگشت

چگونگي نماز خواندن امام در روز عاشورا


بـيـشـتـر مـورخـان نوشته اند كه امام (ع) با اصحاب در ظهر عاشورا نماز خوف به جاي آوردند. [1] .


ابـن نـمـا گـفـتـه اسـت: «و گـفـتـه انـد: امام و يارانش نماز را فرادا و با اشاره به جاي آوردند!» [2] .

مرحوم مقرّم نوشته است: به اعتقاد من نماز امام حسين (ع) شكسته بوده است. چرا كه ايشان در دوم مـحرّم در كربلا فرود آمد و از آنجا كه از جدّشان شنيده بود و خودش نيز مي دانست كه در روز عاشورا كشته مي شود، نمي توانست نيت اقامت كند. چرا كه نمي توانست ده روز بـمـانـد. كـساني كه به اين نكته واقف نبوده اند، تصور كرده اند كه امام (ع) نماز خوف به جاي آورده است!» [3] .


پاورقي

[1] بـراي مـثـال ر.ک: الارشـاد، ج 2، ص 105؛ مـثـيـر الاحـزان، ص 65؛ تـاريـخ الطـبـري، ج 3، ص 328؛ الکـامـل فـي التـاريـخ، ج 3، ص 292؛ مـقـتـل الحـسين، خوارزمي، ج 2، ص 20؛ انساب الاشراف، ج 3، ص 103؛ المنتظم، ج 5، ص 340؛ تـذکـرة الخـواص، ص 227. ابـن شهر آشوب در المناقب مي گويد: «با آنان نـمـاز شـدت خـوف بـه جـاي آورد». عـلامه ي حلي در نهاية الاحکام (ج 2، ص 200) در معناي نماز شدت خوف گفته است: «آن به معناي پايداري کردن در جنگ و در زماني است که هيچ کـس نـتـوانـد جنگ را ترک بگويد. يا به معناي شدت گرفتن ترس و بروز جنگ است به طـوري کـه اگـر مـسـلمـانـان پشت به دشمن کنند و يا آنکه نيروهايشان تجزيه گردد، از دشـمـن ايـمـن نـبـاشـنـد. در ايـن صـورت مسلمانان مي توانند سـواره پـياده يا ايستاده نماز بـخـوانند و در صورت امکان بايد رو به قبله بايستند. اما در صورتي که امکان ايستادن رو بـه قبله ممکن نباشد مي توانند رو به قبله نباشند. اگر امکان به جا آوردن همه ي ارکان برايشان باشد واجب است وگرنه مي توانند براي سجده و رکوع اشاره کنند، ولي براي سـجده بايد بيشتر خم شوند. چنانچه تنها بخشي از آنها را بتوانند به جاي آورند، به جـاي آوردنـش واجـب اسـت. تـقـدم و تـأخـر نـيـز بـراي آنـان جـايـز اسـت، بـه دليـل اين گـفـتـه ي خـداونـد مـتـعـال: «و اگـر تـرسـيـديـد پـيـاده يـا سـواره» رسـول خـدا (ص) فـرمـوده است: «رو به قبله و يا جز آن». امام باقر (ع) درباره ي نماز خـوف در هـنـگام تعقيب، مبارزه و درگيري فرموده است: «هر کس رو به هر سو که باشد با اشاره نماز را به جاي مي آورد.».

[2] مثير الاحزان، ص 65.

[3] مـقـتـل الحـسـيـن، مـقـرّم ص 245 (حـاشـيـه صـفـحـه). مـقـرّم در ص 246 بـه نقل از کتاب اسرار الشّهاده مي نويسد که وقتي امام (ع) از نماز فراغت يافت، خطاب به اصـحـاب فرمود: اي بزرگواران، اينک اين بهشت است که درهايش به روي شما گشوده، نـهـرهـايـش بـه هـم پـيـوسـتـه و مـيـوه هـايـش رسـيـده اسـت؛ و رسـول خـدا به همراه کساني که در راه خدا به شهادت رسيده اند منتظر قدوم شما هستند و بـه يـکـديـگـر مـژده ي رسـيـدن شـمـا را مـي دهـنـد. پـس، از ديـن خداوند حمايت کنيد و از حرم رسول خدا (ص) پشتيباني نماييد! اصحاب در پاسخ گفتند: جان ما فداي جان شما و خون مـا نـگـهـدار خـون شـمـا بـاد، بـه خدا سوگند تا رگي از ما بجنبد اجازه آنکه به شما و حرمتان بدي برسد نمي دهيم.