[1] او نخست مؤذن «سجاح»، آن پيامبر دروغين بود، آنگاه اسلام آورد و از ياران عثمان گرديد. پس از او به اميرمؤمنان نزديک شد و در پيکار صفين به همراه او بود و فرماندهي گروه «بني‏عمرو» را به عهده داشت.

در پيکار نهروان، فرمانده‏ي جناح چپ ياران آن حضرت بود و به همراه گروهي پيک امام بسوي دجال اموي، معاويه بود.

او پس از اين مراحل بر ضد «حجر بن عدي» و ياران فداکارش گواهي داد و در روز عاشورا، سرکرده‏ي پياده نظام سپاه اموي بود. در مورد او آورده‏اند که؛ از دل پيکار با حسين را خوش نداشت به همين جهت هنگامي که «عمر بن سعد» از او خواست که به گروه تيرانداز بپيوندد و پسر پيامبر را تيرباران کند، گفت سبحان الله! آيا بزرگ قبيله‏ي «مضر» و مردم کوفه را در گروه تيراندازان مي‏گماري؟ او پس از رويداد غمبار عاشورا، هماره باند اموي و طرفداران آن را در کوفه نفرين مي‏کرد و مي‏گفت: آيا از کار ما تيره‏بختان روزگار شگفت‏زده نمي‏شويد!؟ ما پس از پيکار بر ضد دودمان ابوسفيان، پنج سال در کنار اميرمؤمنان و فرزند گرانمايه‏اش کارزار کرديم و آنگاه با يک گام ارتجاعي بر ضد فرزند ارجمندش، حسين عليه‏السلام که برترين مردم روي زمين است، شمشير بيداد کشيده و به فرمان فرزند «سميه»، آن زن آلوده‏دامان و در کنار دودمان ننگبار ابوسفيان به جنگ حق و عدالت رفتيم. راستي که شگفت از اين تيره‏بختي و گمراهي! شگفت! و نيز آورده‏اند که پس از شهادت «مسلم بن اوسجه»، هنگامي که گروهي فرياد شادي سر دادند، نامبرده آنان را به باد نکوهش گرفت.

صفين، ص 97 و 205؛ تاريخ طبري، ج 3، ص 273 و ج 5، ص 269 و 433 و 436.

[2] نامبرده پدرش مسيحي بود و در ميان آنان موقعيتي داشت. از کساني بود که بر ضد «حجر بن عدي» گواهي داد و روز عاشورا، نوشتن نامه به سالار شايستگان را انکار کرد. تاريخ طبري، ج 5، ص 145 و 270 و 422.

[3] وي نيز در روز عاشورا نوشتن نامه به پسر پيامبر و دعوت از آن حضرت را به کلي انکار کرد.

تاريخ طبري، ج 5، ص 425.

[4] او از کساني است که بر ضد «حجر بن عدي» گواهي داد. به همين جهت نامه‏ي دعوتي به حسين عليه‏السلام نوشت تا آن جنايت خود را بپوشاند و روز عاشورا نيز هنگامي که ابن‏سعد از او خواست تا بسوي سالار شايستگان برود و دليل آمدن او را جويا گردد، بخاطر شرمندگي، از رفتن سرباز زد.

او در روز عاشورا به فرماندهي سواره نظام سپاه اموي گماشته شد و پس از آن، از جمله‏ي اشراري بود که سرهاي مقدس ياران حسين را، به بارگاه عبيدالله بردند. و پس از آن ديگر اثري از او در تاريخ نيست. تاريخ طبري، ج 5، ص 270 و 410 و 456.

[5] از کساني است که بر ضد «حجر بن عدي» گواهي داد. خواهرش، «روعه» همسر «هاني»، آن شهيد غيرتمند بود. پس از انتشار خبر شهادت جانسوز «هاني»، با انبوهي از مردان قبيله‏اش بسوي کاخ جلاد اموي هجوم برد و آنجا را محاصره کرد، اما با نيرنگ عبدالله و دريافت خبر زنده بودن «هاني» از زبان «شريح قاضي»، ابلهانه دست از محاصره‏ي کاخ کشيده و همراهانش نيز پراکنده شدند.

او در کربلا حضور يافت و از سوي «عمر بن سعد» به فرماندهي پانصد تن از سپاه اموي، مأموريت يافت تا ميان آب و اردوگاه نور استقرار يافته و از نزديک شدن آنان به آب جلوگيري کند. بدينسان از روز هفتم محرم آب بر روي حسين و خاندان و يارانش بسته شد.

هنگامي که شامگاه تاسوعا سردار سپاه شهيدان، به دستور حسين عليه‏السلام از «عمر سعد» خواست تا جنگ تجاوزکارانه‏اش را تأخير افکنده و شب عاشورا را مهلت دهد، و او در اين مورد از ديگران نظر خواست، نامبرده او را نکوهش کرد چرا مهلت نمي‏دهد؟ و در روز عاشورا فرمانده‏ي جناح راست سپاه اموي بود و از جانب فرات بر حسين عليه‏السلام و يارانش يورش آورد و هماره ديگران را به ريختن خون آن حضرت و همراهانش تشويق مي‏کرد. و از جمله‏ي کساني بود که به همراه سرهاي ياران حسين به کوفه آمد.

پس از رويداد جانسوز عاشورا به همراه «عبدالله بن مطيع» بر ضد مختار جنگيد اما هنگامي که شکست خورد، گريخت و پس از آن نامي از او در تاريخ نيامده است. تاريخ طبري، ج 5، ص 270 و 364 و 367 و 412 و 417 و 422 و 435 و 456 و ج 6، ص 52 و 28 و 29 و 45.

[6] ارشاد، ص 203؛ تذکره، ص 244.