بازگشت

سخن كوتاهي درباره محل دفن زينب


در مورد محل دفن آن حضرت سخن ها فراوان است ولي خلاصه مكرم اين است كه: مرحوم قاضي بعد از نقل اقوال و گفتار مورّخين به اين نتيجه مي رسد كه مدفن آن بي بي در مصر است. زيرا عمده دليل مدفون شدن حضرت زينب (س) در شام جريان قحطي (مجاعه) در مدينه است كه اساس اين قول و مصادرش كتاب «نزهة اهل الحرمين» است و مولف آن علّامه كبير آقاي سيد حسن صدر است (متوفي 1354 ه‍.ق) و خيرات الحسان كه در هيچ يك از آن دو كتاب مدرك آن تاريخ مجاعه ذكر نشده، احتمال مي رود كه از افراه نقل شده و در كتاب ضبط شده است. چون كتب تاريخي معتبر به كلي خالي از اشاره به قضيّه مجاعه است و درباره دفن شدن آن حضرت در بقيع هم مدركي غير از آنچه علّامه امين عاملي (ره) به آن تمسّك جسته نداريم. ايشان گفت: زينب كبري مراجعتش از شام به مدينه يقين است امّا خارج شدنش را نمي دانيم. اين قول را صاحب طراز المذهب از امثال كتاب بحرالمصائب نقل كرده ولي كتاب مزبور ابدا ارزش تاريخي ندارد و قابل اعتماد نيست. اگر آن حضرت در بقيع دفن شده باشد برحسب عادت بايد قبرش معلوم باشد چنان كه اشخاصي كه به مقام و مرتبه او نمي رسند قبرشان معلوم است، پس او كه عقيلة العرب بوده بايد قبرش مشخص باشد. ولي به دفن شدن آن صديقه صغري در مصر، عالم منابه عبيدلي در كتابش كه قديمي ترين مدرك است تصريح كرده ابن عساكر در تاريخ كسير، ابن طولون دمشقي در ساله زينبيه، شعراني در لواقح الانوار، شيخ محمد صبان در اسعاف الرّاغبين، شبلنجي در نورالابصار، شبراوي در الاتحاف، شيخ حسن عدوي در مشارق الانوار، مناوي در طبقات، سيوطي در رساله زينبيه، اجهوري در رساله مسلسل عاشورا، زينب فوّاز در الدرالمنثور [1] و از مشاهير متأخّرين از اهل تتبّع و اطلاع فرمايد و جدي و ديگران به اين موضوع تصريح كرده اند.


پاورقي

[1] تحقيق درباره اول اربعين حضرت سيدالشهدا (ع)، ص 92.