• طليعه



• مهدي از تبار حسين



• تحقق اهداف عاشورا با قيام مهدي



• مهدي منتقم خون حسين



• مهدي هميشه به ياد حسين





• طليعه



از زمان خلقت آدم ابوالبشر تاكنون همواره دو جريان حقّ و باطل به موازات هم پيش رفته و كره خاك هيچ گاه از مصاف اين دو جريان خالي نبوده است. پيروان هر يك از حق مداران گذشته، همواره بسترسازان حق گرايان آينده بوده اند و حق گرايان آينده تداوم بخشان راه حق پرستان گذشته. وضعيت باطل پيشه گان و دور افتادگان از صراط مستقيم نيز بر همين منوال بوده است.



در اين ميان ارتباط حجتهاي الهي در تداوم بخشيدن به مسير صحيح هدايت و سعادت بشر بسيار عميق تر و محكم تر بوده است؛ چرا كه هر نبيّ و وليّ الهي با در نظر گرفتن شرايط عصري كه در آن به سر مي برد راه انبيا و اولياي الهي پيش از خود را تداوم مي بخشد. به عبارت ديگر همه انبيا و اولياي الهي چراغهاي نوراني هدايتند؛ منتهي هر كدام متناسب با شرايط زماني و مكاني خود به نور افشاني مي پردازند.



در فرهنگ اسلامي ائمه اطهار عليهم السلام به عنوان جانشينان پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله همگي نور واحدند و هدف مشتركي را دنبال مي كنند. وجود هر يك از آنان همانند يك مشعل روشن يا عَلَم سرافراز، مسير صحيح و كامل هدايت را به بندگان خدا نشان مي دهند و آنان را از گرفتار شدن به ضلالت و گمراهي باز مي دارند. با اين همه ارتباط و پيوستگي بعضي از آنها با همديگر از ويژگي و خصوصيتي برخوردار است كه از بررسي اين گونه از پيوندها مي توان با مراحل گوناگون چگونگي تداوم مبارزه حقّ و باطل و سرنوشت نهايي اين مبارزات و همينطور با بخشي از ريزه كاريهاي دقيق سنتهاي الهي و روند تحقق نهايي اهداف حيات بخش انبيا و اولياي الهي آشنا شد.

در مجموعه روايات منقول از پيامبراكرم صلي الله عليه و آله و ائمه اطهارعليه السلام بارها تصريح شده است كه منجي عالم بشريت حضرت مهدي عليه السلام از نسل امام حسين عليه السلام است



بدون ترديد پيوستگي و ارتباط امام حسين عليه السلام با آخرين حجت الهي حضرت بقية اللّه عجل الله فرجه بسيار بارز و در خور تعمّق است؛ چرا كه با بررسي ابعاد مختلف پيوند اين دو حجّت الهي به خوبي چگونگي فراهم شدن بستر حاكميّت احكام و ارزشهاي الهي در سرتا سر عالم مشخص مي شود. اين نوشته در پي آن است كه برخي از پيوستگيهاي حضرت سيدالشهداءعليه السلام با موعود بزرگ جهاني حضرت مهدي عليه السلام را روشن سازد.







الف) امام مهدي عجل الله فرجه از تبار امام حسين عليه السلام



در مجموعه روايات منقول از پيامبراكرم صلي الله عليه و آله و ائمه اطهارعليه السلام بارها تصريح شده است كه منجي عالم بشريت حضرت مهدي عليه السلام از نسل امام حسين عليه السلام است. از جمله روايت شده است كه پيامبراكرم صلي الله عليه و آله در يكي از روزهاي آخر عمر مباركشان در حالي كه دست شان را به شانه امام حسين عليه السلام گذاشته بودند خطاب به دختر بزرگوارشان حضرت زهرا عليه السلام فرمودند:



مهدي اين امت از نسل اين فرزندم است. دنيا به پايان نخواهد رسيد مگر اين كه مردي از اولاد حسين عليه السلام قيام كرده جهان را باعدل و داد پر سازد...1



ايشان در جاي ديگر در ضمن معرفي ائمه اطهار عليهم السلام مي فرمايند:



امامان بعد از من دوازده نفرند كه نُه نفر از آنها از تبار فرزندم حسين عليه السلام است كه نهمين نفرشان قائم است اين دوازده تن اهل بيت و عترت من هستند. گوشت آنها گوشت من و خون آنها از خون من است.2



امير مؤمنان علي بن ابي طالب عليه السلام روزي به حضرت اباعبداللّه عليه السلام فرمودند:



نهمين فرزند تو اي حسين، قائم آل محمّد صلي الله عليه و آله است او دين خدا را آشكار ساخته و عدالت را در سرتاسر زمين حاكميّت خواهد بخشيد...3



در اين باره خود امام حسين عليه السلام نيز مي فرمايند:



نهمين فرزند من، قائم به حقّ است خداوند به وسيله او زمين مرده را دوباره زنده خواهد ساخت و دين را حاكميّت خواهد بخشيد. او حق را برخلاف ميل مشركان و دشمنان احقاق خواهد كرد.4







ب) تحقق اهداف عاشورا با قيام مهدي عليه السلام



امام حسين عليه السلام با هدف زنده ساختن احكام قرآن و سنّت پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله و از بين بردن بدعتهايي كه در نتيجه حاكميت بني اميّه در دين ايجاد شده بود قيام كردند و در طول مسير مدينه تا كربلا ضمن اشاره به انگيزه قيام شان فرمودند:



من به منظور ايجاد اصلاح در امّت جدم رسول خدا صلي الله عليه و آله قيام كرده ام مي خواهم امر به معروف و نهي از منكر كنم و به همان سيره و شيوه مرسوم جدّم پيامبراكرم صلي الله عليه و آله و پدرم علي بن ابي طالب عليه السلام عمل مي كنم.5



آن حضرت در نامه اي به بزرگان قبايل بصره تصريح مي كنند:



من شما را به كتاب خدا و سنّت پيامبرش دعوت مي كنم. در شرايطي كه اكنون ما زندگي مي كنيم سنت رسول خدا صلي الله عليه و آله از بين رفته و به جاي آن بدعت و احكام و ارزشهاي غير اسلامي نشسته است مرا بپذيريد و به ياري من برخيزيد. شما را به راه ارشاد و رستگاري هدايت خواهم كرد.6



از مجموعه سخنان امام حسين عليه السلام اهداف والاي نهضت عاشورا به خوبي روشن مي شود كه احياي قرآن، احياي سنت نبوي و سيره علوي، از بين بردن كج رويها، حاكم ساختن حق، حاكميّت بخشيدن به حق پرستان، از بين بردن سلطه استبدادي حكومت ستمگران، تأمين قسط و عدل در عرصه هاي اجتماعي و اقتصادي و... از جمله آنهاست.



از طرف ديگر وقتي اهداف قيام منجي عالم بشريت و ويژگيهاي حكومت جهاني آن حضرت را مورد بررسي قرار مي دهيم همين اهداف و انگيزه ها حتي با تعابير مشابه با تعابير به كار رفته در مورد نهضت حسيني قابل مشاهده است.



حضرت علي بن ابيطالبعليه السلام در توصيف سيره حكومتي امام مهدي عليه السلام مي فرمايند:



هنگامي كه ديگران هواي نفس را بر هدايت مقدم بدارند او [مهدي موعود عليه السلام] اميال نفساني را به هدايت بر مي گرداند و در شرايطي كه ديگران قرآن را با رأي خود تفسير و تأويل خواهند كرد او آراء و عقايد را به قرآن باز مي گرداند. او به مردم نشان خواهد داد كه چگونه مي توان به سيره نيكوي عدالت رفتار كرد و او تعاليم فراموش شده قرآن و سيره نبوي را زنده خواهد ساخت.7



امام باقر عليه السلام در روايتي مي فرمايند:



قائم آل محمّد صلي الله عليه و آله مردم را به سوي كتاب خدا، سنّت پيامبر صلي الله عليه و آله و ولايت علي بن ابي طالب عليه السلام و بيزاري از دشمنان آنان دعوت خواهد كرد. 8



امام صادق عليه السلام مي فرمايند:



حضرت مهدي عليه السلام تمام بدعتهاي ايجاد شده در دين را در سرتاسر جهان از بين خواهد برد و در مقابل، تك تك سنتهاي نبوي را به اجرا در خواهد آورد.9



آن حضرت در جاي ديگر ضمن تصريح به اين حقيقت كه امام مهدي عليه السلام بر طبق سيره و روش رسول اكرم صلي الله عليه و آله عمل خواهد كرد؛ درباره اصلاحات انجام شده توسط آن حضرت چنين مي فرمايد:



قائم آل محمّد صلي الله عليهم به همان شيوه اي كه پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله رفتار مي كردند رفتار خواهد كرد آنچه از نشانه و ارزشها و شيوه هاي جاهليت كه باقي مانده اند از ميان برمي دارد و پس از ريشه كن كردن بدعتها احكام اسلام را از نو حاكميّت مي بخشد.10



امام صادق عليه السلام در زمينه نوع قضاوت و داوري و برخورد آن حضرت با ظلم و ستم نيز مي فرمايند:



چون قائم ما قيام كنند در بين مردم به عدالت داوري خواهند كرد و در زمان او بساط ستم و بيداد از روي زمين جمع خواهد شد و راهها امن شده... و هر صاحب حقّي به حقّ خود دست خواهد يافت و احكام و ارزشهاي حيات بخش ديني در سرتاسر جامعه حاكميّت پيدا خواهد كرد.11



نتيجه آن كه علاوه بر مشترك بودن اهداف نهضت عاشورا با قيام امام مهدي عليه السلام در زمان حكومت جهاني حضرت ولي عصر عليه السلام بذرها و نهالهاي غرس شده در جريان قيام كربلا به بار خواهد نشست و به بركت آن، جهان پر از عدل و داد خواهد شد و تمام اهداف انبياي الهي از آدم تا خاتم تحقق خواهد يافت و بشر طعم واقعي صلح و امنيّت و سعادت را خواهد چشيد.







ج) مهدي عليه السلام منتقم خون امام حسين عليه السلام



يكي از القاب حضرت مهدي عليه السلام منتقم است. در توضيح علّت برگزيده شدن اين لقب بر آن حضرت مطالب زيادي در سخنان اهل بيت عليهم السلام وارد شده است. از جمله در روايتي كه از امام محمّدباقر عليه السلام نقل شده، وقتي از آن حضرت سؤال مي كنند كه چرا فقط به آخرين حجّت الهي قائم گفته مي شود؟ آن حضرت در پاسخ مي فرمايند:



چون در آن ساعتي كه دشمنان، جدّم امام حسين عليه السلام را به قتل رساندند فرشتگان با ناراحتي در حالي كه ناله سرداده بودند عرض كردند پروردگارا! آيا از كساني كه برگزيده و فرزند برگزيده تو را ناجوانمردانه شهيد كردند در مي گذري؟ در جواب آنها خداوند به آنان وحي فرستاد كه: اي فرشتگان من! سوگند به عزّت و جلالم از آنان انتقام خواهم گرفت هر چند بعد از مدّت زمان زيادي. آن گاه خداوند متعال نور و شبح فرزندان امام حسين عليه السلام را به آنان نشان داد و پس از اشاره به يكي از آنان كه در حال قيام بود فرمود: با اين قائم از دشمنان حسين عليه السلام انتقام خواهم گرفت.12



در تفسير آيه «وَمَنْ قُتِلَ مظلوماً فقد جَعَلْنا لِوَليّه سلطاناً...؛ هر كس مظلومانه كشته شود ما براي ولي او تسلطي بر ظالم قرار مي دهيم»...13 از امام صادق عليه السلام روايت شده است كه:



مراد از مظلوم در اين آيه، حضرت امام حسين عليه السلام است كه مظلوم كشته شد و منظور «جَعَلنا لِوَليِّه سلطانا» امام مهدي عليه السلام است14

من شما را به كتاب خدا و سنّت پيامبرش دعوت مي كنم. در شرايطي كه اكنون ما زندگي مي كنيم سنت رسول خدا صلي الله عليه و آله از بين رفته و به جاي آن بدعت و احكام و ارزشهاي غير اسلامي نشسته است مرا بپذيريد و به ياري من برخيزيد. شما را به راه ارشاد و رستگاري هدايت خواهم كرد



امام باقر عليه السلام نيز تصريح مي كنند:



ما اولياي دم امام حسين عليه السلام هستيم. هنگامي كه قائم ما قيام كنند پي گيري خون امام حسين عليه السلام خواهد كرد.15



در دعاي ندبه نيز به اين حقيقت با اين تعبير تصريح شده است:



أينَ الطالِبُ بِدَمِ المَقتولِ بِكَربَلا.



كجاست آن عزيزي كه پس از ظهورش خون شهيد مظلوم كربلا را از دشمنان باز پس خواهد گرفت...16



همچنين روايت شده است كه حضرت مهدي عليه السلام پس از ظهور بين ركن و مقام براي مردم خطبه خواهد خواند و در مهم ترين قسمت خطبه به صورت مكرر با نهايت اندوه و تأثر شهادت مظلومانه امام حسين عليه السلام را مورد اشاره قرار خواهد داد از جمله خواهد فرمود:



اي مردم جهان! منم امام قائم. منم شمشير انتقام الهي كه همه ستمگران را به سزاي اعمالشان خواهم رساند و حقّ مظلومان را از آنها پس خواهم گرفت. اي اهل عالم! جدّم حسين بن علي عليه السلام را تشنه به شهادت رساندند و بدن مبارك او را عريان در روي خاكها رها كردند. دشمنان از روي كينه توزي جدم حسين عليه السلام را ناجوانمردانه كشتند...17



در حقيقت با اين گونه از عبارات نويد انتقام خون به ناحق ريخته امام حسين عليه السلام را به جهانيان خبر مي دهد...



و هم چنين به دلالت روايات فراواني شعار ياران امام مهدي عليه السلام پس از ظهور اين جمله بسيار الهام بخش است:



يالثارات الحُسَين عليه السلام.18



اي بازخواست كنندگان خون حسين عليه السلام.



اين جمله اشاره به اين معنا دارد كه هنگام انتقام خون پاك امام حسين عليه السلام فرارسيده است كساني كه مي خواهند از دشمنان آن حضرت انتقام خون به ناحقّ ريخته حجّت الهي را بگيرند مهيا شوند.



د) مهدي هميشه به ياد حسين



از آنجا كه امام حسين عليه السلام با تمام وجود همه توانمنديها و سرمايه هاي خود را ايثار كرد تا اسلام را از خطر اساسي برهاند؛ آخرين حجت الهي نيز تصريح دارند كه همواره به ياد ايثارگري و فداكاريهاي آن حضرت هستند و شب و روز با يادآوري مصيبتهايي كه بر ايشان روا داشته شد خون گريه مي كنند.



در بخشي از زيارت «ناحيه مقدسه» در اين باره مي خوانيم:



...اگر روزگار وقت زندگي مرا از تو [اي حسين] به تأخير انداخت و ياري و نصرت تو در كربلا در روز عاشورا نصيب من نشد، اينك من هر آينه صبح و شام به ياد مصيبتهاي تو ندبه مي كنم و به جاي اشك بر تو خون گريه مي كنم...



بدون ترديد اين قبيل از تعابير نهايت محبّت و دلبستگي حضرت مهدي عليه السلام رابه سيّد الشهداء عليه السلام نشان مي دهد و ضرورت زنده نگه داشتن خاطره اباعبداللّه عليه السلام از جمله از طريق عزاداري براي آن حضرت را مورد تأكيد قرار داده و عمق فاجعه كربلا و جنايت بني اميه به اسلام و انسانيت را افشا مي كند.



حتي اين به ياد امام حسين عليه السلام بودن در عملكرد ساير ائمه اطهار عليهم السلام نيز به چشم مي خورد؛ يعني آنها نيز در مواقع اشاره به فداكاريها و مظلوميت هاي امام حسين عليه السلام به گونه اي موضوع امام مهدي عليه السلام را مورد تأكيد قرار داده اند به عنوان مثال در دعاي ندبه امام صادق عليه السلام ياد سيّد الشهداء عليه السلام به همراه امام مهدي عليه السلام گرامي داشته شده است. در حقيقت شكايت شهادت جانگداز حضرت امام حسين عليه السلام به ساحت مقدّس حضرت بقية اللّه عليه السلام شده است و درخواست مي شود كه به عنايت خداوند متعال هر چه زودتر زمينه ظهور فراهم شود بلكه هر چه زودتر مهدي موعودعليه السلام ظهور نموده انتقام خون آن حضرت را از دشمنان بگيرند...و حتي به پيروان اهل بيتعليه السلام توصيه مي شود كه در شب ميلاد امام عصر (عج) از زيارت امام حسين عليه السلام غافل نشوند.



البتّه اين موضوع به همين صورت در مورد امام حسين عليه السلام نيز مطرح است؛ يعني حضرت اباعبداللّه حسين عليه السلام نيز همواره به ياد مهدي موعود بوده اند. در دعاي روز ولادت امام حسين عليه السلام از امام مهدي عليه السلام ياد مي شود و در روز عاشورا و در زيارت عاشورا نام و ياد مهدي عليه السلام تسلي بخش قلب سوزان شيفتگان اهل بيت عليهم السلام است.



مجموعه اين برنامه هاي حساب شده، پيوند عاشورا و امام حسين عليه السلام را با قيام جهاني امام مهدي عليه السلام هر چه بيشتر روشن مي سازند.



گذشته از همه آنچه بيان شد، طبق روايات بسياري كه از حضرات معصومين عليهم السلام نقل شده است در بسياري از مسائل جزئي نيز امام مهدي عليه السلام با امام حسين عليه السلام پيوستگيها و ارتباطات قابل توجهي دارند كه از آن جمله است:



1. روز ظهور امام مهدي عليه السلام مقارن با روز عاشورا است. از امام باقر عليه السلام روايت شده است:



قائم آل محمّد صلي الله عليه و آله در روز شنبه كه مصادف با روز عاشورا؛ يعني همان روزي كه حضرت اباعبداللّه عليه السلام به شهادت رسيدند قيام خواهد كرد.19

برخي از ياران حسين عليه السلام پس از رجعت در ركاب امام مهدي عليه السلام به ياري آن حضرت خواهند پرداخت و حتي برخي از فرشتگاني كه جزء اصحاب امام حسين عليه السلام بوده اند در خدمت قائم آل محمّد صلي الله عليه و آله خواهند بود



2. از مجموعه روايات به خوبي روشن مي شود همانگونه كه امام حسين عليه السلام نهضت خود را از مكه آغاز كردند؛ يعني پس از خارج شدن از مدينه به مكه آمدند و از كنار بيت اللّه قيام خود را به مردم خبر دادند و به سمت كوفه حركت كردند، حضرت مهدي عليه السلام نيز از كنار بيت اللّه جهانيان را به بيعت با خود فرا خواهد خواند و آن گاه حركتهاي اصلاحي را تداوم خواهد بخشيد و در نهايت مقرّ حكومتي خويش را در كوفه قرار خواهد داد.



3. حتي طنين صداي امام مهدي عليه السلام همان طنين صداي امام حسين عليه السلام است. پيام مهدي عليه السلام همان پيام حسين عليه السلام است كه فرياد مي زند:



اي مردم مگر نمي بينيد به حقّ عمل نمي شود و از باطل خودداري نمي گردد... امر به معروف و نهي از منكر كنار گذاشته شده است و احكام الهي و سنن پيامبر صلي الله عليه و آله آشكار هتك مي شود و...



اين پيام و هشدار در لحظه ظهور با همان صدا به مردم جهان اعلام خواهد شد كه امام حسين عليه السلام در روز عاشورا با همان لحن و آهنگ مردم را به تبعيت از حقّ و اعراض از بديها فرا خواندند:



إنّ صوت القائم يشبه بصوت الحسين عليه السلام.



صداي [گيرا و دلنواز] قائم شبيه [طنين خوش] صداي اباعبداللّه عليه السلام است.



4. برخي از ياران حسين عليه السلام پس از رجعت در ركاب امام مهدي عليه السلام به ياري آن حضرت خواهند پرداخت و حتي برخي از فرشتگاني كه جزء اصحاب امام حسين عليه السلام بوده اند در خدمت قائم آل محمّد صلي الله عليه و آله خواهند بود و... .



«أللّهمّ نرغب إليك دولة كريمة تعزّبها الإسلام و أهله و تُذِّلُ بها النفاق و أهله...»