نامش فاطمه دختر حزام بن خالد بن ربيعة بن عامر است. روايت شده است که اميرالمؤمنين عليه السلام به برادرش عقيل که به انساب عرب عالم بود گفت: براي من همسري را انتخاب کن که فرزنداني شجاع و دلير بزايد. عقيل گفت که: با اين بانو که از قبيله ي بني کلاب است ازدواج کن زيرا که در عرب شجاعتر از پدران او سراغ ندارم؛ پس اميرالمؤمنين عليه السلام او را به همسري برگزيد. فرزندان او عباس عليه السلام- که کنيه اش ابوالفضل و ملقب به قمر بني هاشم- و عبدالله و جعفر و عثمان مي باشند. قوت ايمان اين بانو رامي توان از اين قضيه دانست که چون بشر به مدينه آمد و خبر شهادت فرزندانش را يکي پس از ديگري ميداد، ام البنين از او سؤال مي کرد: مرا از ابي عبدالله الحسين خبر ده و چون خبر شهادت فرزندانش را به او داد ام البنين گفت: رگهاي قلبم را پاره کردي فرزندان من و هر کس زير اين آسمان سبز است فداي حسين باد مرا از حسين عليه السلام آگاه کن. (تنقيح المقال 70 /3 من فصل النساء).

ام البنين- مادر حضرت عباس و سه برادر بزرگوار ايشان که همه در کربلا شهيد شدند- پس از شنيدن خبر شهادت فرزندانش روزها به قبرستان بقبع مي رفت و در عزاداري عزيزان خود به گريه و نوحه مي نشست، زنان مدينه گرد او جمع مي شدند و با او هم ناله مي گشتند.

عزاداري ام البنين آنقدر حزين و سوزآور بود که حتي مروان بن حکم دشمن قسم خورده ي اهل بيت را- که روزها از کنار بقي مي گذشت و ناله ام البنين را مي شنيد-نيز متأثر مي کرد!! [1]

ام البنين اين اشعار را در سوگ فرزندان خود مي خواند:


يا من راي العباس کر

علي جماهير النقد


و وراه من ابناء حيدر

کل ليث ذو لبد


انبئت ان ابني اصيب

براسه مقطوع يد





و يلي علي شبلي امال

براسه ضرب العمد


لو کان سيفک في يديک

لما دني منک احد


لا تدعوني و يک ام البنين

تذکريني بليوث العرين


کانت بنون لي ادعي بهم

و اليوم اصبحت و لا من بنين


اربعة مثل نسور الربي

قد واصلوا الموت بقطع الوتين [2] .