در تاريخ حبيب السير آمده است: يزيد بن معاويه سرهاي مقدس شهدا را در اختيار علي بن الحسين عليه السلام قرار داد، و آن بزرگوار در روز بيستم ماه صفر آن سرها را به بدنهاي پاکشان ملحق نمود و آنگاه عازم مدينه ي طيبه گرديد [1] .

ابوريحان بيروني در آثار الباقيه گفته است: در روز بيستم ماه صفر، سر مقدس حسين عليه السلام به بدن مطهرش بازگردانيده و دفن شد به هنگامي که اهل بيت امام حسين عليه السلام بعد از بازگشت از شام در روز اربعين جهت زيارت آمده بودند [2] .

سيد ابن طاووس در اقبال مي گويد: چگونه روز بيستم ماه صفر، روز اربعين است در حالي که حسين صلوات الله عليه روز دهم محرم به شهادت رسيد، بنابراين اربعين، روز نوزدهم ماه صفر بايد باشد [3] .

آنگاه سيد مي گويد: محتمل است ماه محرم سال 61 هم بوده است، يعني 29 روز بوده که طبعا بيستم ماه صفر، روز اربعين است، و احتمال دارد که ماه محرم تمام بوده ولي چون امام حسين عليه السلام در پايان روز عاشورا شهيد گرديده لذا روز عاشورا را به حساب نياورده اند.


و در مصباح آمده است: حرم حسين عليه السلام در روز بيستم ماه صفر بهمراه علي بن الحسين به مدينه رسيدند، و شيخ مفيد همين قول را اختيار کرده است، و در غير مصباح آمده است که ايشان در روز بيستم ماه صفر بعد از مراجعت از شام به کربلا رسيدند [4] .

همانگونه که در نقلها ذکر شده مشهود است اهل بيت عليهم السلام در همان ساليکه حادثه ي کربلا رخ داد- سال 61 پس از مراجعت از شام و در روز اربعين به کربلا آمدند، و يا اينکه در سنه ي 62 يعني يک سال بعد از شهادت رهسپار کربلا شده اند؛ و ما در اينجا به صورت اختصار عينا آنچه در اين رابطه گفته و يا نوشته شده است ذکر مي کنيم:

قول اول: اهل بيت در همان سال 61 پس از مراجعت از شام و در روز بيستم صفر به کربلا وارد شدند، و اين همان قول صاحب تاريخ حبيب السير است که قبلا بازگو. کرديم و در الاثار الباقيه ي ابوريحان نيز همين قول آمده و ظاهر عبارت سيد ابن طاووس در الملهوف هم همين مطلب را مي رساند [5] و ابن نما در مثيرالاحزان نيز همين قول را نقل کرده است [6] .

قول دوم: اهل بيت عليهم السلام همان سال در روز بيستم صفر به کربلا و قبل از رفتن به شام از کربلا عبور نمودند و بر مزار شهيدان خود عزاداري کردند و سپهر مؤلف ناسخ التواريخ بر اين قول است. و اين احتمال گرچه بعيد به نظر مي رسد، زيرا در نقلي بدان اشاره نشده است ولي احتمالي است که ثبوتأ مانعي ندارد و دليلي براي اثبات آن نيست [7] .


قول سوم: آل البيت در سال 62، يعني يک سال بعد و در روز بيستم صفر به کربلا آمده اند. صاحب قمقام زخار مي گويد: مسافت و عادت تشريف فرمائي به حرم حضرت سيدالشهداء عليه السلام در روز اربعين سال 61 هجري به کربلاي معلي مشکل، بلکه خلاف عقل است؛ زيرا امام حسين عليه السلام در روز عاشورا به درجه ي رفيعه ي شهادت نائل آمد و عمر بن سعد يک روز براي دفن کشتگان خود در آنجا توقف و روز يازدهم به جانب کوفه حرکت کرد و از کربلاي معلي تا کوفه به خط مستيم تخمينا هشت فرسخ است، و چند روزي هم عبيدالله بن زياد اهل عصمت را در کوفه براي معرفي آنان و کار بزرگي که صورت گرفته و ارعاب قبايل عرب نگاه داشت تا از يزيد خبر رسيد که پردگيان حرم را به دمشق اعزام دارد و او هم اسيران را از راه حران و جزيره و حلب به شام فرستاد که مسافت دوري است و فاصله ي کوفه تا دمشق به خط مستقيم تقريبا صد و هفتاد و پنج فرسخ است و پس از ورود به شام به روايتي تا شش ماه اهل بيت را نگاه داشتند تا آتش شعله ور غضب يزيد خاموش شد و پس از حصول اطمينان از عدم شورش مردم موافقت کرد که حضرت سجاد با پردگيان حرم به مدينه بازگردد، پس چگونه اينهمه وقايع مي تواند در چهل روز صورت گرفته باشد، قطعأ ورود اهل بيت عليهم السلام به کربلا در سال ديگر بوده است [8] که سال شصت و دو هجري


باشد و هر کس به نظر تدبر در اين مسأله بينديشد نامه نگار را تصديق خواهد کرد، و جابر بن عبدالله هم در اربعين شصت و دو به زيارت مشرف شده است و شرافت جابر در اين است که او اولين کسي است از صحابه ي کبار و مخلصين سوگوار که شد رحال کرده و به اين سعادت نايل آمده است، کفي به فخرأ، و نامه نگار در اين قول منفرد است: مي گويم و مي آيمش از عهده برون! و الله ولي التوفيق [9] .

قول چهارم: احتمال ديگري وجود دارد که اهل بيت ابتدا به مدينه آمدند و از مدينه عازم کربلا شدند و سر مقدس امام را نيز در اين سفر با خود برده و به بدن مطهر حسين عليه السلام ملحق نموده اند، اما نه در اربعين سال 61 هجري بلکه پس از مراجعت به مدينه به کربلا رفته اند. ابن جوزي از هشام و بعضي ديگر نقل کرده است که سر مقدس حسين عليه السلام با اسيران به مدينه آورده شد، و سپس به کربلا حمل گرديده است و با بدن مطهر دفن شده است [10] .

و از بعضي از مورخان نقل شده است که صورت حال جريان اقتضاء مي کند که اهل بيت در مدتي بيش از چهل روز از زمان شهادت امام حسين عليه السلام به عراق يا به مدينه رفته باشند، و بازگشت آنها به کربلا، ممکن است، ولي روز بيستم صفر نبوده است زيرا جابر بن عبدالله انصاري هم از حجاز آمده بود و رسيدن خبر به حجاز و حرکت جابر از آنجا قهرأ زماني بيش از چهل روز را مي طلبد. يا اينکه بايد بگوئيم جابر از مدينه نيامده بود بلکه از کوفه و يا از شهري ديگر عازم کربلا شده بود [11] .