بازگشت

زنده بودن شهيد


قرآن در مورد پاداش شهيد مي فرمايد آنان که در راه خدا به شهادت رسيده از يک زندگي متفاوت با ديگران بهره مند هستند. زندگي که قرآن براي شهيد ترسيم مي نمايد با سايرين تفاوت عمده دارد. قرآن در مورد شهيد مي فرمايد شهيد بعد از مرگ نيز همانند پيش از مرگ زنده است. اگر بدنشهيد در اثر اسيب ديدن روح را تحمل نمي کند و روح از بدن جدا مي شود اين مرگ در مورد شهيد مانند سايرين نيست. يک تفاوت اساسي با ديگران دارد. و ان اين که بعد از مرگ همانند قبل از مرگ زنده است، و لا تقولوا لمن يقتل في سبيل الله اموات بل احياء ولکن لا تشعرون. [1] به آنان که در راه خدا کشته مي شوند مرده نگوييد، زيرا آنان زنده هستند و شما درک نمي کنيد.

اين ايه ها همانند آيات همگون خود دو ويژگي مهم براي شهيد بيان مي کند، يکي زنده بودن شهيد بعد از مرگ. ديگري اين که اين زنده بودن را مردم درک نمي کنند.

در مورد نکته اول مي توان گفت منظور از زنده بودن اين نيست که شهيد بعد از مرگ در عالم بر زخ زنده است و مرگ نابودي فرد نمي باشد.

زيرا اين نکته اختصاص به شهيد ندارد همه مردگان بعد از مرگ در عالم برزخ و روز قيامت و بعد از روز قيامت زنده مي باشند. اين ويژگي شهيدان نيست تا قرآن از ان سخن گويد.

و نيز منظور اين نيست که نام شهيد ياد شهيد زنده است. که همواره نام آنان را به نيکي برده و از آنان ستايش مي نمايند يا از راه و روش آنان الهام مي گيرند. زيرا اين زندگي در اذهان و فرهنگ ها مي باشد. در واقع زندگي اعتباري براي شهيد است و زندگي واقعي براي ديگران گرچه اين نوع زنده بودن براي شهيد نيز هست، لين بيان ايه چيز ديگري است ايه مي خواهد زندگي خصوص شهيد را تحليل نمايد.

همان گونه که مفسران قرآن تصريح مي کنند [2] اين زندگي، زندگي واقعي است نه فرهنگي يا خيالي. يعني شهيد پس از مرگ زنده است همانند پيش ‍ از مرگ. يعني ان آثار و نتايج که بر زندگي مترتب است بر زندگي شهيد پيش ‍ و پس از مرگ مترتب است. اگر زنده بود در اين سرا از اخبار آگاهي هاي اين جهان مطلع بود. بعد از مرگ نيز مطلع است.

هنگامي که زنده بود دين خدا را در جامعه زنده مي کرد اجرا مي نمود اکنون نيز همان اثر و همان برکت نه اين که ياد شهيد نام شهيد راه شهيد زنده باشد، آنها همه به جاي خود. فراتر از همه آنها خود شهيد پس از مرگ همانند پيش از مرگ زنده است.

اين ويژگي است که شهيدان را از ديگران ممتاز مي سازد. که ايه ديگر مضمون همين ايه را تاييد و توضيح بيشتر مي دهد: و لا تحسبن الذين قتلوا في سبيل الله امواتا ابل احياء عند ربهم يرزقون [3] بر اين گمان نباشيد کساني که در راه خدا کشته مي شوند مرده اند، زيرا که آنان زنده اند در پيش پروردگار روزي مي خورند.

ويژگي دوم اين است که مردم و شما اين زندگي را درک نمي کنيد يعني شما چون زندگي فيزيکي را مشاهده مي کنيد که فردي تنفس مي کند راه مي رود کار انجام مي دهد اين گونه آثار را بعد از مرگ شهيد از زندگي وي کاري انجام نمي دهد که شما با مظاهر درک حيات فيزيکي بتوانيد درک کنيد. و لذا مي فرمايد، و لکن لا تشعرون اين نوع زندگي را با مشاهده و حواس ‍ نمي توانيد درک کنيد. شهيد يک زندگي مي کند و شما نيز آثار ان زندگي را با ساير مشاعر مي توانيد درک کنيد. مي توانيد بفهميد که شهيد در ميان مردم زنده است. تحليل اين ويژگي هاست که فرهنگ ايثار و شهادت را در جامعه رواج مي دهد. انتخاب اين راه از سوي حسين است که اين گونه در انديشه و رفتار و جامعه تجلي مي نمايد. و حسين عليه السلام سالار شهيدان هميشه در ميان جامعه زنده و جاويدان است.


پاورقي

[1] بقره، 154.

[2] از جمله مجمع البيان، ج 1، ص 236، الميزان، ج 23، ص 347.

[3] ال عمران 169 و 170.