بازگشت

قيام حسيني الگوي قيامهاي مقدس ديگر


قيامهاي مقدس بشري داراي دو مشخصه هستند: اول اينکه آنها براي مقامات عالي انسانيت و توحيد و عدل و آزادي، و براي رفع ظلم و استبداد صورت مي گيرند. دوم اينکه، برقي هستند در ظلمتهاي سخت که معمولاً مورد تصويب «عقلاي قوم!» قرار نمي گيرند. قيام امام حسين (ع) هر دو مشخصه را دارا بود، و يکي از آثار اين قيام، جنبه الگويي آن براي ساير نهضتها و قيامهاي به حق و الهي است. تمام انقلابهاي مقدسي که در جهان اسلام پس از شهادت حسين (ع) تا زمان ما به وجود آمد، خمير مايه اصلي آن، قيام آن حضرت بوده و هست و خواهد بود، قيامي که الهام بخش همه نهضتهاي اصيل رهايي بخش گرديد. و اين اصلي است که خود امام حسين (ع) در «بيضه» - يکي از منازل بين مکه و کربلا - به همراهان و ياران خويش فرمود: «ولکم فيه اسوة» [1] 25 در من براي شما نمونه و الگويي است. و چنانکه مي دانيم اين الگو، قيام بر عليه ظلم و فساد است، همان امري که باعث گرديد خداوند متعال رسولش را در قرآن براي انسانها اسوه و الگو معرفي کند. و رسول خدا (ص) فرمود: «براي شهادت حسين (ع) حرارتي در دلهاي مؤمنان است که هرگز سرد و خاموش نمي شود» [2] .

«استاد حسن ابراهيم» در اين رابطه مي گويد: «کشته شدن امام حسين (ع) در تهييج شيعيان و وحدت بخشيدن به آنها تأثير بسياري داشت. قبل از اين رخداد، شيعيان پراکنده بودند؛ زيرا شيعه گري با خون آميخته گشت و در اعماق قلوب شيعيان، نفوذ کرد و عقيده راسخ آنان شد» [3] .

اثرات نهضت امام حسين از خود دستگاه اموي و دشمنان حضرت شروع شد. درست مثل آبي که با حرارت رو به جوشيدن مي رود، پس از به جوش آمدن، نخست حبابهايي از ته ديگ بالا آمده و در روي آب مي ترکد، پس از آن کم کم جوشيدن آغاز مي گردد. انقلاب يک جامعه بر عليه دستگاه ظلم نيز به همين شکل است، اول انتقادها و فريادهاي عدالتخواهي و تظلم که به حکم حبابهاي ته ديگ هستند از گوشه و کنار کشور بر مي خيزند و رفته رفته جان گرفته و ديگ جامعه جوشيدن آغاز مي کند و دستگاه ستم را آنقدر بالا و پايين مي برد که به صورت کف بي ارزشي بر روي زمين مي ريزد.

باري، بعد از شهادت امام حسين (ع) بلافاصله اين فريادها و انتقادها که مقدمه فرو ريختن ارکان حکومت منحوس بني اميه بود بلند شد. «سنان بن انس» هنوز از قتلگاه امام بيرون نرفته بود که يارانش به او گفتند: تو حسين بن علي، پسر پيغمبر، دختر رسول خدا (ص) را کشتي! تو مردي را کشتي که از همه عرب بزرگتر است و آمده بود تا حکومت را از دست بني اميه بگيرد! اکنون پيش امراي خود برو و پاداش خود را بگير و بدان که اگر تمام موجودي خزانه هاي خودشان را در برابر کشتن حسين به تو بدهند باز هم کم است. [4] .

و نيز«حميد بن مسلم»گويد: زني را از طايفه «بکر بن وائل» که به همراه شوهرش بود در ميان اصحاب عمربن سعد ديدم که چون ديد مردم ناگهان بر زنان و دختران حسين (ع) تاختند و شروع به غارت و چپاول نمودند، شمشيري به دست گرفت و رو به خيمه آمد و صدا زد: «اي مردان قبيله بکر، آيا لباس از تن دختران رسول خدا (ص) به يغما مي رود؟ مرگ بر اين حکومت غير خدايي، اي قاتلان رسول خدا» در اين هنگام شوهرش دست او را گرفته و به خيمه برگرداند. [5]

اينها و موارد بسيار ديگر، نخستين عکس العمل هاي مردم از واقعه جانسور کربلا بود که رفته رفته به وسعت آن افزوده مي گشت، تا جايي که روح انقلاب در مکتب اسلام دميده شد ومردم هرگاه رهبر لايقي مي يافتند بر عليه حکومت نامشروع و فاسد بني اميه دست به قيام مي زدند، و شعار غالب انقلابها «خونخواهي حسين» بود. شمار اين انقلابها زياد است که ما در اينجا به چند نمونه اشاره مي کنيم.

1- انقلاب توابين: اين انقلاب در کوفه بر پا گرديد و واکنش مستقيم قتل امام بود، و انگيزه آن، احساس گناه به علت ياري نکردن امام پس از آنکه کتباً از او دعوت کردند به کوفه آيد - بود. لذا کوفيان خواستند ننگي را که مرتکب شده بودند با انتقام از قاتلان آن حضرت بشويند و دست به قيام زدند. اين واقعه در سال 65 هجري روي داد.

2- انقلاب مدينه: هدف اين انقلاب خونخواهي نبود بلکه انقلابي بود عليه حکومت ستمکار بني اميه. شرکت کنندگان در اين قيام يک هزار تن بودند که به دست سپاهيان شام و با نهايت وحشيگري سرکوب گرديد.

3- قيام مختار ثقفي: اين قيام در سال 66 هجري در عراق به انگيزه خونخواهي امام حسين (ع) و انتقام از قاتلان او صورت گرفت. اين انقلاب به رهبري مختار توانست در يک روز دويست و هشتاد تن از قاتلان امام حسين (ع) را به قتل رساند.

4- انقلاب مطرف بن مغيره: وي در سال 77 هجري بر عليه حجاج بن يوسف شوريد و عبدالملک بن مروان را از خلافت خلع کرد.

5- انقلاب ابن اشعث: او نيز بر عليه حجاج در سال 81 هجري شوريد و عبدالملک مروان را از خلافت خلع کرد. اين شورش تا سال 83 به طول انجاميد. در آغاز، پيروزيهاي نظامي به دست آورد اما بعدها شکست خورد.

6- انقلاب زيد بن علي: وي که از فرزندان امام زين العابدين (ع) بود در سال 122 هجري در کوفه قيام کرد، اما بيدرنگ به وسيله سپاهيان شام که در آن هنگام در عراق بودند سرکوب گرديد.

7- قيام حسين بن علي، شهيد فخ: «فخ» نام وادي و محلي است در قسمت غربي و يک فرسخي شهر مکه، و آن جايي است که حسين بن علي (صاحب فخ) بر عليه حکومت عباسي در سال 169 هجري قيام کرد و با ياران خويش به شهادت رسيد. وي يکي از سادات و علماي اسلام بود که براي عظمت تشيع با خون خويش پس از حدود يک قرن از ماجراي کربلا اثري عميق در عالم تشيع بجاي گذاشت.

اين انقلابها و انقلابهاي ديگر، نقش مهمي در برابر حکومتهاي ناشايست وقت از نظر محفوظ ماندن ظواهر اسلام و نام مقدس پيامبر اکرم (ص) و رعايت حقوق مردم ايفا کردند. و اين نهضتها خود يکي از آثار مهم و ثمرات نهضت ريشه دار و عميق سيدالشهدا (ع) بود. در زمان کنوني نيز خواستگاه انقلاب اسلامي ايران،مجالسي بود که به جهت بزرگداشت حماسه حسيني و واقعه عاشورا اقامه مي گرديد.

قيام حسيني نه تنها براي مسلمين بلکه براي غير مسلمانان نيز که به دنبال رهايي از ظلم و ستم بوده و هستند، سرمشق قرار مي گيرد. «مهاتما گاندي» مي گويد: من زندگي امام حسين (ع) آن شهيد بزرگ اسلام را به دقت خوانده ام و توجه کافي به صفحات کربلا نموده ام و بر من روشن شده است که اگر هندوستان بخواهد يک کشور پيروز گردد، بايستي ازامام حسين (ع) پيروي کرده و سرمشق بگيرد. [6] .



حسين، کشته ديروز و رهبر روز است

قيام اوست، که پيوسته نهضت آموز است



خون او تفسير اين اسرار کرد

ملت خوابيده را بيدار کرد




پاورقي

[1] تاريخ طبري، ج 7 ص 300.

[2] جامع احاديث الشيعه، ج 12 ص 556.

[3] ترجمهء تاريخ سياسي اسلام، ج 1 ص 351.

[4] تاريخ طبري، ج 4 ص 347.

[5] ترجمهء لهوف سيد بن طاووس، ص 132.

[6] نقل از کتاب «درسي که حسين (ع) به انسانها آموخت» شهيد هاشمي نژاد، ص 447.