خاندان علي ـ عليه السّلام ـ به عدالت و حمايت از مظلوم همانندي در عالم ندارند. حکومتشان حکومت حق و عدالت و سيره و رفتارشان دادگري و دادخواهي براي مظلومين بود. اگر مي شنيدند به کسي ستمي شده ناراحت مي شدند و تا براي او دادخواهي نمي کردند آسوده نمي گشتند.

حکاياتي که از عدل علي در کتابهاي تاريخ است نشان مي دهد که او دلباخته حق و فاني در عدالت بود. او به فرزندانش وصيت کرد:

«کُونا لِلظّالِمِ خَصْماً، وَ لِلْمَظْلُومِ عَوْناً»

دشمن ستمگر و يار ستمديده باشيد.

حسين ـ عليه السّلام ـ فرزند آن پدر و وارث همان صفات بود. از ستمهائي که بني اميه و عمّال آنها به مردم مي نمودند بيش از همه کس رنج مي کشيد، و به شدت ناراحت مي شد.

قيام او، قيام عليه ظلم و بيداد و ستمگري، و نهضت او نهضت نجات بخش ستمديدگان و مظلومين بود.

در مزاج حسين مانند جد و پدرش و برادرش هيچ چيزي مانند مناظر خداپرستي و عدالت و دادگري لذت بخش و شيرين نبود، و هيچ چيز مثل صحنه هاي غم انگيز کفر و ظلم و بيداد ستمگران تلخ و ناگوار نبود تا آنجا که ممکن بوده و به هر نحو ميسر مي شد از شرافت، آبرو، ناموس و جان و مال مسلمانها دفاع مي کرد.

يکي از داستانهائي که از آن شدت علاقه حسين به دفاع از مظلومين و حمايت از بيچارگان بي پناه ظاهر مي شود، داستان اُرينب دختر اسحاق و همسر عبدالله بن سلام است.

اين داستان معروف، پرده از انحطاط، سقوط اخلاقي، پستي بني اميه و رذالت معاويه و يزيد بر مي دارد و نشان مي دهد که چگونه غاصبان مسند خلافت و حکومت مسلمين آلوده دامان و بي بهره از شرف انساني بودند:

اين داستان را ابن قتيبه، شبراوي، علائلي، نويري، ابن بدرون و ديگران نقل نموده اند [1] و علاوه بر آن به عنوان يک کتاب، بطور مستقل نيز تأليف شده است [2] ؛ و چون داستاني مشهور و طولاني است خوانندگان را به مطالعه مصادر عربي آن، و کتابهاي فارسي مانند قمقام زخار حواله مي دهيم، و در اينجا بطور خلاصه به آن اشاره مي کنيم:

اجمال اين داستان اينست که: يزيد که به اصطلاح شاهزاده و وليعهد معاويه بود، و تمام وسايل شهوتراني مانند پول و مقام و زور و کنيزکان ماهرو و زنهاي رقاصه و خواننده خودفروش در اختيارش بود با همه ي اينها باز چشم طمع به بانوي شوهرداري که بايد خود و پدرش پاسدار عصمت و عفت او باشند دوخت، و به شيوه ي اراذل و شهوت پرستاني که در وفور عيش و نوش حکومت تربيت مي شوند ناآرام شد، و چون آن زن، نجيبه و پاکدامن و با عفت بود و دسترسي به او از راه فريب و منحرف ساختن او از طريق پارسائي محال مي نمود، معاويه ي ناپاک و بي غيرت که خود را امير المؤمنين مي خواند براي خواهش نفس و شهوت يزيد دست به نيرنگ بسيار عجيب و بي سابقه اي زد. و مرد بدبخت را از زن عفيفه و زيبايش جدا کرد و مقدمات کاميابي يزيد را از آن زن فراهم ساخت.

ولي حسين غيرت و جوانمردي و فتوت مقابل اين تصميم زشت شيطاني معاويه ايستاد، و نقشه او را نقش بر آب کرد، و غيرت و حميّت هاشمي و علاقه ي خود را به حفظ نواميس مسلمين نشان داد و مانع از رسيدن يزيد به هوس ناپاک و شريرش گرديد، و افتراقي را که معاويه با نيرنگ و وسايلي که در دست داشت ايجاد کرد مبدل به اتصال نمود، و آن ستم بزرگ را از عبدالله بن سلام و همسرش دفع کرد و اين داستان را در تاريخ مفاخر آل علي ـ عليه السّلام ـ و مظالم بني اميه جاودان باقي گذارد [3] .